Żydowska społeczność Podkamienia

Pierwsze zachowane przekazy o Żydach zamieszkujących Podkamień pochodzą z XVII w. Wówczas Podkamień znajdował się pod dużym wpływem chasydów [1]. Były w nim dwa klojzy [2] chasydzkie. Jeden nazywał się Belzer, nazywany również Shattener. Natomiast drugi nazywał się Linas Hacedek. Spis z 1795 r. wykazał, że na początku austriackich rządów w mieście mieszkało 922 Żydów. A w 1910 r. było ich już 2 000.

Na początku XIX w. rabinem Podkamienia był rabi Cwi Jakow Halbershtam, syn rabi Naftali Hirtz z Dubna. Przed I wojną światową rabinem Podkamienia został rabi Nathanson.

W 1906 r. w Podkamieniu powstała pierwsza organizacja syjonistyczna - Agawas Cijon.

W czasie I wojny światowej wielu mieszkańców Podkamienia, zwłaszcza Żydów, uciekło na terytorium Austrii bądź Węgier. Natomiast w 1920 r. nastąpiła wielka fala emigracji, zwłaszcza do Pittsburgha (Pennsylvania, USA).

W latach 20-tych i 30-tych XX w. w Podkamieniu działała szkoła z hebrajskim językiem nauczania.

Po ataku III Rzeszy na ZSRR, w lipcu 1941 r. niemiecka policja bezpieczeństwa rozstrzelała 36 Żydów z grona inteligencji. W sierpniu i wrześniu 1942 r. w Podkamieniu były przeprowadzone "akcje", podczas których zabito ponad 600 Żydów. W tym też czasie zmuszono żydowskich mieszkańców Podkamienia do niszczenia i wywożenia nagrobków z żydowskiego cmentarza i remontowania nimi pobliskiej drogi [3]. Pozostali Żydzi, którzy przeżyli (ponad 200 ludzi), zostali 3 grudnia 1942 r. deportowani do Brodów. Pod koniec lipca 1943 r. w lesie przy wsi Maliniszcze (Maleniska) zabito 30 ukrywających się tam Żydów. [4]

Przed I wojną światową (około 1910 r.) w Podkamieniu istniały 4 synagogi. 3 lipca 1941r. Po wkroczeniu Niemców w 1941 roku miał miejsce pogrom, podczas którego wszystkie świątynie żydowskie zostały spalone. [5]

Artykuł opracowany został na podstawie tekstu napisanego przez p. Eugeniusza Radczenko dla "Wirtualnego Sztetla".