Maksymilian Bauch

Boże stopki

Archeologia i folklor

kamieni z wyżłobionymi śladami stóp. 

Warszawa 1907 

Podkamień, miasteczko pow. brodzkiego. Według podania, przebywali niegdyś w tych stronach Połowcy, a na miejscu gdzie dziś stoi kościół, miało stać ich pogańskie bożyszcze. Pojawiła się w tej okolicy drużyna, pielgrzymujących zakonników, obaliła ołtarze bogów i osiedliwszy się, nazwała wzgórze ,,Górą Różańcową“. Faktem jest, że dominikanie osiedli w Podkamieniu w XV wieku i zbudowali tu klasztor i kościół. W 1739 r. wystawili oni wielce kosztowną, kaplicę Stopek Maryi. Obok dużego kamienia, stała. cerkiew unitów rusińskich, a gdy ta, się spaliła, oddano rusinom (1788) ową kaplicę. Pozwolono tylko wyjąć święte stopki. Przeniesiono je do kościoła o.o. dominikanów za chór, gdzie przez lud są nawiedzane i ze czcią, całowane. Przyjętym zwyczajem pobożni wycierają stopki piaskiem, którego używają w dolegliwościach; wskutek tego częstego wycierania cudowny znak w kamieniu znacznie się zatarł. Powierzchnia kamienia, na. której jest stopka, ma formę kwadratową o boku 65 ctm. Kamień ogrodzono kratą, żelazną również w czworobok.

W 1716 r. wyszła w druku książeczka z opisem klasztoru podkamieńskiego, której jeden rozdział poświęcony jest stopkom. "Te stopki święte - pisze autor, — które na wielkim i twardym kamieniu, idąc od miasta w górę, są cudownie wyrażone i jakoby z kamienia wyrosłe, teraz w kaplicy zostające, lubo dla dawności i spalenia kościoła utraciły podania o swoich początkach wypisane, jako dla tegoż przypadku i wiele innych monumentów zginęło. Przecież JMC Komisarze z pilnością, przejrzawszy świeże pisma, konnotacye i świadectwa to dekretem swoim ogłosili, że od roku 1617 na tem miejscu pewne, oczywiste widzenia różnym ludziom tak świeckim jako i duchownym objawione były, osobliwie obywatelom Podkamieńskim blisko góry mieszkającym, którzy pamiętali, jako na tem miejscu (na którem teraz kaplica Stopek Panieńskich) lampy i świece gorejące (a podobno i osobę Panieńską Najświętszej Matki) widziano. Drudzy pod przysięgą zeznawali, że to 0d swoich przodków słyszeli, że na tem miejscu słyszane były przedziwne i anielskich głosów wdzięczność wyrażające śpiewania. O czem w pismach klasztornych Komisaryat doczytał się i oznajmił. Toż świadczył na ten czas i Wielmożny JMC Pan Aleksander Cetner, Chorąży Podolski, Dziedzic na Podkamieniu, że wiele relacyj ustnych o tych Stopkach od rodzica swego uslyszał, które konkludowały przytomność na tam miejscu Najświętszej Panny. Bo sam Bóg z Matką, swoją Najświętszą objaśniali to miejsce ludziom żyjącym i dowodzili, że go mają w opiece, ponieważ ona tak rzetelnie te ślady swoje Panieńskie dla uszanowania wyraziła, jakoby mówiła: "Adorate in loco, ubi steterunt pedes mei“. Kiedy pustowało to miejsce, młynarz jeden ten kamień, na którym są stopki, chcąc wziąć do swego młyna, wykopywał: zaczął ci wprawdzie z wielką praca (co i dotychczas znać), ale mu potem ręce odrętwiały, jakoby kamieniały, zaczem zaniechał wszystkiego usiłowania, bo się w tym swoim przypadku dowiedział od ludzi, że stopki cudowne są i w powadze. Chcieli potem Ojcowie ten kamień przenieść do kościoła na Górę (bo trudno było na cudzym gruncie kaplicy wystawić) dla większej uczciwości tak cudownego wyrażenia, ale nie mogli nastarczyć sił i żelaz do tego skutku. Zaczem S. P. JMC Pan Dziedzic pozwolił, aby kaplicę postawiono, co i uczynili Ojcowie. Do tych Stopek, gdy szła JMC Pani Chorążyna Koronna Pieniawska córka JMC Pana Chodkiewicza wojewody Trockiego, wielkich cnót pani, rzekła to: jeżeli te stopki są prawdziwe znaki Najświętszej Panny, to mi tu da Bóg skruchę i żal serdeczny za grzechy, i zaraz na modlitwę klęknąwszy, poczęła się trwożyć na sercu, a w tym punkcie wyniknęły obfite łzy z oczu, znaki skruszonego serca i żalu, gdy te stopki całując czciła.

Cudowny obraz Matki Boskiej w kościele o. o. dominikanów w Podkamieniu, którego podobiznę tu podajemy pochodzi z początku XVIII w. Wielce oryginalny jest ten obraz w formie stopy.