Michał Kurzej

Podkamień i Lublin - dekoracje sztukatorskie warsztatu Falconiego w kościołach dominikańskich (fragment)

[...] Różnice w wykonaniu poszczególnych partii oraz współistnienie motywów falconiowskich z nigdy niespotykanymi w jego dziełach widoczne jest również w dekoracji kaplicy Cetnerów pw. św. Dominika przy kościele w Podkamieniu, którą wprowadzono do literatury naukowej stosunkowo niedawno. Stało się to zasługą Jacka Gajewskiego, który przypisał jego autorstwo Falconiemu, wskazując na związki z kaplicą Oświęcimów w Krośnie i stiukami gabinetów baszt zamków w Nowym Wiśniczu i Łańcucie, a także zwrócił uwagę na podobieństwo kartuszy do dekoracji kaplic Czarneckiego (Matki Boskiej Loretańskiej) i Św. Trójcy (pierwotnie św. Franciszka Ksawerego) przy krakowskim kościele św. św. Piotra i Pawła oraz prezbiterium kościoła bernardynek w Rzeszowie. Gajewski dostrzegł też podobieństwo ornamentów roślinnych do dzieł Falconiego w Klimontowie, Lublinie i Łowiczu. Jego zdaniem stiuki w Podkamieniu, stojące pomiędzy dekoracją kaplicy w Krośnie a sztukateriami w Łowiczu i Lublinie, powstały latem 1648 r. Badacz ten poświęcił dużo miejsca stosunkowi dekoracji do architektury kaplicy, która jego zdaniem, podobnie jak przeciwległa kaplica św. Jacka, została wtórnie nadbudowana nad wschodnim przęsłem nawy płd. ok. 1635 r. Mianowicie zwrócił on uwagę, że za pomocą sztukaterii wprowadzono do wnętrza ład kompozycyjny, niwelując asymetryczne rozmieszczenie okien w ścianie ołtarzowej i tamburze kopuły. Następnie M.Karpowicz uznał, że kaplica została zaprojektowana przez Konstantego Tencallę dla Stanisława Koniecpolskiego, który powierzył jej dekorację Falconiemu, a wykonanie dekoracji datował na rok 1648. Datowanie to, podobnie jak hipotezy na temat okoliczności powstania kaplicy okazały się błędne w świetle ostatnich badań Piotra Krasnego, który zebrał i dokładniej zanalizował przekazy historyczne dotyczące klasztoru w Podkamieniu. Architekturę kościoła i kaplic uznał on za jednofazową, co wyklucza zarówno tezę o ich nadbudowaniu, jak i domysły o autorstwie Tencalli. <więcej>