Michał Kurzej

Podkamień i Lublin - dekoracje sztukatorskie warsztatu Falconiego w kościołach dominikańskich (fragment)

[...] Różnice w wykonaniu poszczególnych partii oraz współistnienie motywów falconiowskich z nigdy niespotykanymi w jego dziełach widoczne jest również w dekoracji kaplicy Cetnerów pw. św. Dominika przy kościele w Podkamieniu, którą wprowadzono do literatury naukowej stosunkowo niedawno. Stało się to zasługą Jacka Gajewskiego, który przypisał jego autorstwo Falconiemu, wskazując na związki z kaplicą Oświęcimów w Krośnie i stiukami gabinetów baszt zamków w Nowym Wiśniczu i Łańcucie, a także zwrócił uwagę na podobieństwo kartuszy do dekoracji kaplic Czarneckiego (Matki Boskiej Loretańskiej) i Św. Trójcy (pierwotnie św. Franciszka Ksawerego) przy krakowskim kościele św. św. Piotra i Pawła oraz prezbiterium kościoła bernardynek w Rzeszowie. Gajewski dostrzegł też podobieństwo ornamentów roślinnych do dzieł Falconiego w Klimontowie, Lublinie i Łowiczu. Jego zdaniem stiuki w Podkamieniu, stojące pomiędzy dekoracją kaplicy w Krośnie a sztukateriami w Łowiczu i Lublinie, powstały latem 1648 r. Badacz ten poświęcił dużo miejsca stosunkowi dekoracji do architektury kaplicy, która jego zdaniem, podobnie jak przeciwległa kaplica św. Jacka, została wtórnie nadbudowana nad wschodnim przęsłem nawy płd. ok. 1635 r. Mianowicie zwrócił on uwagę, że za pomocą sztukaterii wprowadzono do wnętrza ład kompozycyjny, niwelując asymetryczne rozmieszczenie okien w ścianie ołtarzowej i tamburze kopuły. Następnie M.Karpowicz uznał, że kaplica została zaprojektowana przez Konstantego Tencallę dla Stanisława Koniecpolskiego, który powierzył jej dekorację Falconiemu, a wykonanie dekoracji datował na rok 1648. Datowanie to, podobnie jak hipotezy na temat okoliczności powstania kaplicy okazały się błędne w świetle ostatnich badań Piotra Krasnego, który zebrał i dokładniej zanalizował przekazy historyczne dotyczące klasztoru w Podkamieniu. Architekturę kościoła i kaplic uznał on za jednofazową, co wyklucza zarówno tezę o ich nadbudowaniu, jak i domysły o autorstwie Tencalli. <więcej>

Jan Munzar brał udział w I wojnie światowej. Służył w 5. Korpskommandzie. Ze swoim pułkiem przeszedł cały szlak bojowy, po drodze dokumentując życie pułku i miejsca, w który pułk stacjonował. Negatywy wykonane były na płytkach o rozmiarach 9x12 i 13x18. Całe jego archiwum w 2007 roku zakupiło czeskie Archiwum Państwowe. W sumie kolekcja liczy około 2000 negatywów, z czego można wyróżnić trzy grupy:

- Zdjęcia rodzinne (około 800 fotografii)

- Pierwsza wojna światowa (około 800 fotografii)

- Zdjęcia po 1919 roku ( około 400 fotografii)

Jest też część zdjęć nieokreślonych. Nas oczywiście najbardziej interesuje część zawierająca zdjęcia szlaku bojowego od Karpat do Zatoki Botorskiej nad Adriatykiem (ob. Czarnogóra). Jest to ponad 800 zdjęć, z czego część, a dokładniej 184 zdjęcia zostały z pewnością wykonane w Podkamieniu, Pieniakach, Palikrowach, a 1 w Nakwaszy. Największą część zdjęć stanowią ujęcia kościoła i klasztoru, na pierwszych widać wieżę kościelną jeszcze z hełmem, na kolejnych, po pożarze hełmu już nie ma. Wśród fotografii są także te, na których udokumentowano wygląd rynku w Podkamieniu w latach 1915-18, okoliczne domy, a nawet mieszkańców. Dość duża część zdjęć to fotografie kadry oficerskiej z gen. Goglią na czele. Część fotografii wykonana została we wnętrzach kościoła i klaszoru, część w plenerze w czasie manewrów czy polowań. Postaram się znaczną część z tych zdjęć opublikować na stronie. Z racji tego, że zostały pobrane ze strony czeskiego Archiwum Państwowego, każde zdjęcie jest oznaczone znakiem wodnym, co nie przeszkadza w żadnym wypadku w ich przeglądaniu. >>>Fotografie Jana Munzara<<<

Metryka franciszkańska. Drugi kataster galicyjski został zapoczątkowany przez cesarza Franciszka II patentem z dnia 23 grudnia 1817 roku, stąd też określono go mianem metryki franciszkańskiej. Wprowadził on pojęcie parceli katastralnej jako części gruntu należącego do tego samego właściciela lub posiadacza. Kataster rejestrował zmiany kształtu, powierzchni i kategorii gruntu oraz służył celom fiskalnym i innym celom gospodarki. Stanowił także podstawę zakładania w sądach ksiąg gruntowych dla każdej gminy katastralnej, które składały się z wykazów hipotecznych oznaczonych dla poszczególnych nieruchomości. Akta zawierają zestawienia zbiorcze; indeksy właścicieli gruntów, opisy gleb, bilansy zmian przy dochodach z gruntów, indywidualne arkusze przychodu z gruntów, reklamacje, umowy kupna-sprzedaży, darowizny. >>>Kataster franciszkański<<<

Dzięki zaangażowaniu kilku osób udało nam się zdobyć metrykę główną katastru józefińskiego przeprowadzonego w Podkamieniu w latach 1787-1789. Na podstawie ponad 100 plików sporządziłem listę wymienionych w nim osób wraz z numerami zamieszkiwanych domów oraz numerami plików, gdzie można znaleźć szczegółowe informacje dotyczące położenia pola, jego wielkości, uzyskiwanych z niego dochodów, czy też czym to pole było obsiane. Szczegóły można znaleźć tutaj - viewpage.php?page_id=723. Owocnych poszukiwań.

Zmarła Teresa Paszkowicz z d. Wiśniewska, urodzona w Podkamieniu. Pogrzeb odbędzie się 3 grudnia 2013 o godz. 14.00 w Zielonej Górze.

W momencie śmierci bliskiego
uderza człowieka świadomość
niczym nie dającej się zapełnić pustki.

Józef Tischner

Szczere wyrazy współczucia dla Rodziny od Stowarzyszenia Kresowego "Podkamień"

Rozpoczęliśmy budowę bazy osób pochodzących z Podkamienia i okolic, które w wyniku II wojny światowej straciły życie. Podstawowym celem będzie zebranie w jednym miejscu informacji o ofiarach wojny oraz udostępnienie tej bazy danych tak, aby można było odnaleźć informacje o losach konkretnych osób. Na podstawie danych publikowanych przez Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem udało nam się stworzyć niepełną listę ponad 600 osób pochodzenia żydowskiego, które zginęły z rąk okupanta niemieckiego.

Teraz chcemy zbudować na identycznych zasadach bazę osób innych narodowości, które zginęły w wyniku działań wojennych, z rąk okupanta niemieckiego, sowieckiego czy też w wyniku działań ukraińskich nacjonalistów.

W związku z tym mam prośbę, aby w miarę możliwości uzupełniać dane dotyczące członków rodziny, w szczególności tych osób, których profile zostały już umieszczone w bazie, gdyż w wielu przypadkach brak nam niestety podstawowych danych, jak imiona rodziców, miejsce urodzenia czy wykonywany zawód. Za wszelką pomoc będziemy wdzięczni.

Baza jest aktualizowana pod adresem: http://www.podkamien.pl/

Lista ofiar Holocaustu

Lista osób pochodzenia żydowskiego, urodzonych lub mieszkających w Podkamieniu i okolicach. Zawiera nazwiska osób, które pochodziły z Podkamienia k/Brodów, mieszkały w nim w jakimkolwiek okresie lub zostały zamordowane w Podkamieniu podczas II wojny światowej. Lista stworzona na podstawie danych publikowanych przez Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem - http://www.yadvashem.org.

Istnieje niepowtarzalna okazja zakupu skanów z dwóch katastrów galicyjskich, tj.  metryki józefińskiej powstałej na podstawie patentu cesarza Józefa II z dnia 12 kwietnia 1785 oraz metryki franciszkańskiej powstałej na podstawie patentu cesarza Franciszka II z dnia 23 grudnia 1817. Tzw. metryki główne zawierają informacje dotyczące właścicieli ziemi. Szczegóły na forum, tam też proszę wszystkich chętnych o odpowiedni wpis. Listę zamykamy około 10 października, bo do 20.10 trzeba przelać pieniądze.